Czasownik 3

Poznasz strony czasownika: czynną, bierną i zwrotną. Dowiesz się, jak są zbudowane.

Wybór odpowiedniej strony uzależniony jest od tego, czy nadawca wypowiedzi chce bardziej podkreślić rolę wykonawcy czynności, czy też rolę przedmiotów, rzeczy, które zostały wykonane. Kiedy stosować stronę czynną, a kiedy bierną. Czy wszystkie czasowniki mają formę czynną, bierną i zwrotną?

Szczegółowe wyjaśnienia zagadnienia wraz z przykładami znajdziesz w edusensownym materiale.

„Dolores napisała genialne wypracowanie.” „Genialne wypracowanie zostało napisane przez Dolores”.>

W pierwszym zdaniu mamy do czynienia ze stroną czynną. Czasownik „napisała” pełni rolę orzeczenia., „Dolores” to podmiot w tym zdaniu, a „wypracowanie” to dopełnienie.
W konstrukcji drugiego zdania wykorzystano stronę bierną. W takim zdaniu występuje orzeczenie złożone. Składa się ono z dwóch elementów; łącznika „zostało” i orzecznika „napisane”. Podmiotem jest „wypracowanie”, „Dolores” to dopełnienie. Łącznik „zostać” używany jest przy czasownikach dokonanych. Można używać też łącznika „być” przy czasownikach niedokonanych, np. „Test semestralny jest pisany w styczniu".

Wiele czasowników ma tylko stronę czynną, np. klęczeć, oświadczyć, uciekać.

Czasowniki mogą występować także w stronie zwrotnej. Dzieje się tak wtedy, gdy czynność jest wykonywana przez podmiot i dotyczy podmiotu, np.: „Fryderyk kąpie się codziennie”. „Złapałam się poręczy”. Czasowniki „kąpie się”, „złapałam się” mają stronę zwrotną. Charakterystycznym elementem tej formy jest zaimek zwrotny „się”.

Jeśli chciałbyś zapytać inną osobę, powinieneś użyć formy bez zaimka zwrotnego,
np. „Pytam panią o godzinę.”

Istnieje pewna grupa czasowników, gdzie zaimek się, nie oznacza strony zwrotnej a bierną, np.: „Domy budują się.”

Jest wiele czasowników, które nie występują bez zaimka się, np.: śmiać się, napić się, modlić się.

Sprawdź, czy zapamiętałeś. Określ stronę czasowników w poniższych zdaniach:
„Słucham chętnie piosenek Rihanny.”
„Piosenki Rihanny są chętnie słuchane przez dziewczyny”.

Odpowiedź
W pierwszym zdaniu występuje czasownik w stronie czynnej, a w drugim
w stronie biernej.