Adam Mickiewicz, "Dziady IV", opracowanie, miłość romantyczna

Dowiesz się, jak zgubny wpływ może mieć nieodpowiednia literatura na młodych ludzi. Poznasz model miłości romantycznej i wzory romantycznych kochanków Gustawa i Marylę.

Przez trzy godziny bohater 4 części „Dziadów” Adama Mickiewicza, pustelnik Gustaw upaja się siłą swojej rzekomej miłości do niejakiej Maryli i ogromem swojego cierpienia z powodu odrzucenia przez dziewczynę. Wystawia na próbę cierpliwość Księdza i determinację czytelnika, który zmuszony jest dotrzeć do końca jego dywagacji.

Gustaw jest młodzieńcem wyedukowanym i obznajomionym z najmodniejszymi trendami. Zawdzięcza to Księdzu, który nauczył go czytać i swojej wrażliwości na idee propagowane w literaturze romansowej. Wielbiciel „Nowej Heloizy” Rousseau i „Cierpień młodego Wertera” Goethego marzy o miłości romantycznej, pełnej gwałtownych uczuć, euforii i bezkresnego bólu. Takie uczucie pozwoli mu zgłębić najciemniejsze zakamarki duszy i całkowicie skupić się na odkrywaniu swoich emocjonalnych możliwości.

Aby zrealizować plan musi znaleźć właściwy obiekt westchnień, a to nie jest proste. Kochanką romantyczną nie może być dziewczyna o podobnej sytuacji społecznej, domatorka marząca o gromadce dzieci i spokojnym, szczęśliwym życiu u boku zaradnego męża, z powodów oczywistych w każdej epoce nie może być też brzydka. Szuka więc Gustaw uparcie i w końcu wysiłki te zostają nagrodzone. Poznaje Marylę i zakochuje się natychmiast. Dziewczyna idealnie nadaje się do roli boskiej kochanki. Jest wystarczająco ładna i obyta w miłosnej konwencji epoki. To bliźniacza dusza, druga połówka Gustawa. Maryla jest bogatsza od Gustawa i zaręczona z kimś innym. Po kilku udanych spotkaniach, kiedy „Serce z sercem zbiega, zlatuje się, ściska,/Lica, usta łączą się, drżą, palą/Dusza wionie w duszę... niebo, ziemia pryska/Roztopioną dokoła nas falą”, decyduje się zerwać znajomość i mówi Gustawowi „Bądź zdrów”, „Zapomnij”. Rozstanie ma miejsce w nocy, bo w romantyzmie wydarzenia rozgrywają się po zmroku. Jest bardzo mglisto, ale widać księżyc i gwiazdy, bo rozstanie przy księżycu jest prawdziwie romantyczne.

Od chwili rozstania bezmierna miłość i uwielbienie dla ukochanej tylko potęgują się w duszy i umyśle Gustawa. Mężczyzna myśli o swoim uczuciu do Maryli nieustannie w dzień i w nocy. Na jawie i we śnie mówi do niej, rozpamiętuje wspólne chwile i cierpi coraz bardziej. Wreszcie zakrada się pewnej nocy do pałacu ukochanej licząc, iż zobaczy ją pogrążoną w smutku, ale trafia na wesele. Niestała, wietrzna, zmienna kobieta wychodzi za mąż i świętuję tę chwilę razem z rodziną i przyjaciółmi.

Gustaw jest bohaterem romantycznym, cóż więc mu pozostaje w tej chwili? Pada zemdlony, a kiedy wraca do przytomności, rozpacz i ból stają się nie do zniesienia i popada w obłęd, a w końcu popełnia samobójstwo. W romantyzmie śmierć nie jest kresem cierpień kochanka. Zawieszony między piekłem a ziemią odwiedza w noc „dziadów” Księdza, byłego nauczyciela i opowiada mu swoją historię. Z narcystycznym zacięciem i absolutną bezczelną obojętnością tłumaczy ojcu kilkorga dzieci, któremu umarła żona, że każda kobieta umiera, kiedy staje się żoną. Indywidualistę – egoistę martwi to, że sam umarł, jako pustelnik, nikt go więc nie pochował, nie opłakiwał, a jego kochanka nie zdaje sobie sprawy, że umarł człowiek, który tak ją ponoć kochał. Ta śmierć nie była więc tak spektakularna, jak by chciał. Przez chwilę ma nadzieję, że Maryla, kiedy się dowie o jego śmierci, będzie sobie wyrzucała, że się do niej przyczyniła, szybko jednak porzuca tę myśl. Gustaw ma nadzieję, że Bóg połączy jego duszę z duszą Maryli, bo wierzy, że są sobie przeznaczeni. Wierzy, że miłość romantyczna jest wieczna. Nie zastanawia się przy tym, że sam skazany na piekło, chce pociągnąć do niego także dziewczynę.

Zanim zniknie wraz z trzecim pianiem koguta, prosi Księdza, aby nie mówił kochance, jaka była prawdziwa przyczyna jego śmierci. Ksiądz ma powiedzieć, że Gustaw umarł z powodu skręcenia nogi podczas tańca. Przez myśl nie przechodzi zakochanej w swoich uczuciach zjawie, że ludzie nie poświęcą jej chwili rozmowy.

Sprawdź, czy zapamiętałeś

Spośród podanych niżej określeń wybierz te, które nie odpowiadają miłości romantycznej: nieszczęśliwa,
skupiona na sobie,
podporządkowana modzie,
wzorowana na opisach literackich,
spętana konwencjami epoki,
schematyczna.

Odpowiedź
Wszystkie wymienione określenia dotyczą miłości romantycznej.