Adam Mickiewicz, "Stepy akermańskie"

Poznasz treść sonetu i jego interpretację. Dowiesz się, jakimi środkami stylistycznymi posłużył się Mickiewicz, aby wykreować obraz stepu, opis wędrówki w utworze.

O zawrót głowy może przyprawić czytelnika niezwykle sugestywny opis podróży na Krym. Bezkresna, bujna zieleń, przeraźliwa cisza, pustka i brak drogowskazu. Zagubiony wędrowiec błąka się po stepach niczym pierwszy człowiek za grzech wyrzucony z raju.

„Stepy akermańskie” otwierają cykl 18 sonetów Mickiewicza, będący poetyckim zapisem podróży poety na Krym. W pierwszej zwrotce podmiot liryczny informuje: „wpłynąłem na suchego przestwór oceanu” i w tej wypowiedzi jest rozmach dalekiej wyprawy, jakby miała na celu odkrycie zamorskich lądów. Niezwykłą atmosferę wiersza tworzy także oksymoron (czyli zestawienie wyrazów o przeciwnym znaczeniu) „suchy ocean”. Figura stylistyczna nie jest ozdobnikiem, którego celem byłoby zadziwienie czytelnika. Dzięki niej łatwiej można sobie wyobrazić bezmiar stepu.

W kolejnych wersach podmiot liryczny rozwija morską metaforę, opowiada o roztaczającej się dookoła powozu bujnej zieleni, „falach łąk”, „powodzi kwiatów” i burzanie, który wygląda jak morski koralowiec, a także wrażeniach słuchowych, szumiących trawach.

Z kolejnej zwrotki dowiadujemy się, że jest wieczór i zapada zmrok. Nigdzie nie widać jednak zabudowań, czy innych śladów człowieka. Podmiot liryczny kontynuuje opowieść o podróży jakby mówił o morskiej wyprawie. Z powozu - łodzi wypatruje gwiazd, które udzieliłyby wskazówek jak jechać dalej. Zamiast nich dostrzega jednak wschodzące słońce, świt. To zestawienie mroku ze świtem może wskazywać na stan zagubienia się wędrowca, poczucia własnej małości wobec potężnej przyrody. Punktem odniesienia staje się Dniestr, dostrzeżony przez podmiot liryczny i zapalona latarnia.

„Stójmy” poleca w kolejnej zwrotce, a czytelnik dowiaduje się tym samym, że podróżnik ma towarzysza, nie jest sam. Zawiedziony nieporadnością wzroku nasłuchuje. Dookoła panuje porażająca cisza. Jest tak przeraźliwie cicho, że słychać lecące żurawie i kołysanie się motyla na źdźble trawy. Podmiot liryczny ma słuch maksymalnie wyostrzony, odbiera najlżejsze szmery.

Jego uwagę przykuwa także wąż pełzający między ziołami. Czy obecność gada sugeruje, że oto wędrowiec został wypędzony, niczym pierwsi ludzie z raju? Podmiot liryczny informuje, że nasłuchuje jakiegoś głosu z Litwy… a po chwili wydaje polecenie „Jedźmy, nikt nie woła.”

Podobnie jak w balladach, także do sonetu „Stepy akermańskie” Mickiewicz wprowadził elementy synkretyczne, nadające gatunkowi formę hybrydyczną. Znajdziesz tu czytelniku monolog wewnętrzny na początku utworu, relację, elementy akcji, formę dialogową w ostatnich dwóch strofach. Zgodnie z tradycyjnymi zasadami poetyki, sonet Mickiewicza zbudowany jest z 4 strof. Pierwsza 4-wersowa strofa to wprowadzenie, druga 4-wersowa i trzecia o trzech wersach opisują wrażenia podmiotu lirycznego, w czwartej wraz z wężem pojawia się refleksja i wreszcie puenta. Dzięki wspomnianym wyżej elementom, tradycyjny gatunek literacki, jakim jest sonet staje się bardziej impresywny. Poprzez nasycenie go wrażeniami zmysłowymi, wyrazami dźwiękonaśladowczymi (onomatopejami), poeta buduje bardzo sugestywny, plastyczny obraz przyrody i swojej duszy.

Sprawdź, czy zapamiętałeś
Odpowiedz na pytania

1.Jaką metaforę przywołuje podmiot liryczny w pierwszych dwóch strofach sonetu?

Odpowiedź: Wycieczka na Krym to podróż łodzią przez ocean.

2.Jakie wrażenia zmysłowe przywołuje podmiot liryczny w „Stepach akermańskich”?

Osoba, która mówi w wierszu przywołuje wrażenia wzrokowe, słuchowe i dotykowe.