Gall Anonim, "Kronika", portret władcy idealnego

Dowiesz się, jaki był średniowieczny ideał władcy, jaki okres historii Polski opisuje Gall Anonim, jak zbudowana jest napisana przez niego niego „Kronika”.

W latach 1112 - 1116 nieznany w imienia mnich, przez potomnych nazwany Gallem, pisze po łacinie na zamówienie Bolesława Krzywoustego Kronikę. Współcześnie takie dzieło uznalibyśmy pewnie za przykład literatury propagandowej lub tzw. materiał public relations ze względu na jego subiektywizm i nieco swobodne podejście do faktów, a przede wszystkim cel, który przyświecał autorowi – sławienie zasług sponsora i jego przodków. Jeśli kiedykolwiek zdarzy Ci się przygotowywać tekst z zakresu marketingu politycznego, na potrzeby kampanii wyborczej, możesz czerpać z Kroniki sprawdzone rozwiązania pełnymi garściami.

Kronika opisuje wydarzenia od postrzyżyn na dworze księcia Popiela i zjedzenia go przez myszy po czasy Bolesława Krzywoustego, ponad 250 lat z historii Polski. Gall Anonim pisze o wszystkich polskich władcach po kolei. Na kartach dzieła kreśli także portret średniowiecznego króla idealnego - Bolesława Chrobrego. Najwyższym priorytetem, przykazaniem władcy jest chwała Kościoła i dobro kraju, w tej właściwej dla średniowiecza kolejności. Wg Galla Anonima, Bóg Wszechmogący obdarzył Bolesława taką dzielnością, potęgą i zwycięstwami, na jakie zasłużył swoją dobrocią i sprawiedliwością. Opisuje, z jaką uwagą król wysłuchuje skargi każdego poddanego, nawet jeśli skargę wnosi ubogi wieśniak, czy kobieta. Z życzliwą bezstronnością prosi o wyjaśnienia możnych, a wyrok wydaje sprawiedliwy. Nie podejmuje decyzji pochopnie. Zawsze zastanawia się kilka dni. Honor nie pozwala królowi na odbieranie bydła i plonów ubogim kmieciom. Bolesław zwany przez kronikarza Wielkim jest też bardzo skromny, pokorny. Szanuje biskupów i swoich kapelanów. Nie siada, gdy oni nie siadają. Nazywa ich panami. Kościół obsypuje królewskimi darami. Za jego hojność i zacność Bóg daje mu sławę i obfitość wszelkich dóbr. Bolesław godnie, a wręcz wystawnie przyjmuje innych władców.

Gall Anonim nie szczędzi zachwytów nad skutecznością i mądrością króla. Podziwia jego wspaniałość i moc. Zwraca uwagę, że Chrobry zjednoczył mieszkańców państwa. Pod jego panowaniem liczba wojsk polskich wzrosła tak bardzo, że nie sposób policzyć wszystkich rycerzy. Wojsko zostało przez króla doskonale wyposażone, nie po to bynajmniej, by napadać i łupić sąsiadów, lecz po to by żaden naród nie ośmielał się Polaków lekceważyć. Król dba o swoich rycerzy i wspiera, gdy tego potrzebują. Za każde zwycięstwo władca pokornie dziękuję Bogu. Panowanie Chrobrego to dla Polski „złoty wiek”, po którym nastąpił czas „ołowiany”. Po śmierci Bolesława poddani pogrążają się w smutku i żałobie. Zalety wielkiego przodka odnajduje Gall Anonim u Bolesława Krzywoustego. Przypomnijmy, że to ze względu na niego opisuje dzieje kraju.

Kronika Galla Anonima nie jest tak naprawdę kroniką. Nie pokazuje chronologii zdarzeń, nie podaje dat. Tematem utworu są czyny, dokonania władców oraz związki rzeczowe między wydarzeniami z różnych dziedzin, odległymi w czasie. To zbliża utwór do popularnego w średniowieczu gatunku geste, czyli opowiadania o czynach.

Kronika składa się z trzech ksiąg. Każdą księgę rozpoczyna list, przedmowa od autora, po którym następuje wierszowany skrót i dopiero potem właściwa historia. W każdej księdze umieszczone są trzy mowy bohaterów. Zwróć uwagę na te trójki odnajdziesz je także we współczesnych tekstach propagandowych. Tekst napisany jest staranną elegancką łaciną, prozą rytmiczną dzielącą zdania na człony o podobnej liczbie sylab. Poszczególne człony rymują się.

Sprawdź, czy zapamiętałeś.

Do jakiego gatunku literackiego zaliczymy Kronikę Galla Anonima?
Kronika Galla Anonima to przykład popularnego w średniowieczu gatunku geste.

Jaki okres czasu opisuje Gall Anonim?
Ponad 250 lat z historii Polski, od czasów Popiela po panowanie Bolesława Krzywoustego.