Ignacy Krasicki, "Pijaństwo"

Poznasz streszczenie, interpretację i analizę utworu. Dowiesz się, co to jest satyra.

O licznych pretekstach do spożywania alkoholu oraz nieprzyjemnych konsekwencjach jego nadużywania mówi pełna dobrotliwego humoru satyra księcia biskupa Ignacego Krasickiego. Utwór ma formę dialogu.

Rozmowę prowadzą dwaj przyjaciele. Pierwszy jest zaniepokojony wyglądem drugiego, który sprawia wrażenie chorego i cierpiącego. Domyśla się, że ten musiał przesadzić z zabawą poprzedniego dnia. Nie myli się. Mężczyzna wyjaśnia przyczynę swojego złego samopoczucia. Kilka dni temu wypił zbyt wiele wina na imieninach żony. Nie żałuje, taką okazję należy obchodzić uroczyście. Żona była zadowolona. Następnego dnia obudził się koło południa z bolącą głową i nudnościami. Kobieta zaproponowała mu herbatę, ale on za tym napojem nie przepada. Przechodząc koło apteczki wpadł na pomysł, by wypić trochę anyżku dla kuracji. Jak pomyślał, tak zrobił i poczuł się lepiej. Wkrótce odwiedziło go dwóch przyjaciół, z którymi bawił się poprzedniego dnia. Wiadomo, że gości trzeba przyjąć godnie. Poczęstował ich wyśmienitymi potrawami i wódką. Nie od wczoraj wiadomo, że wódka pomaga na żołądkowe dolegliwości, a nasz bohater ciągle nie czuł się dobrze. Trunek okazał się doskonały. Przeszedł ból głowy i nudności. Goście zasiedli do obiadu rozmawiając o zgubnych skutkach pijaństwa i zaletach wstrzemięźliwości. Pan Wojciech, który często zapada na niestrawność poprosił o kieliszek wytrawnego wina po zjedzeniu szynki, by się ustrzec tej przypadłości. Rozmowa zeszła na tematy ogólne. Goście rozmawiali o dobru ojczyzny, o wspaniałych projektach rozwoju kraju, o kopalniach srebra, o wojnach, o konieczności wprowadzenia reform w ojczyźnie, o międzynarodowych negocjacjach.
Gdy od gadania zaschło im w gardle przepijali winem. Opróżniali butelki, aż doszli do dziesiątej. Wtedy przypomnieli sobie o klęskach, jakie ojczyzna poniosła. Wzruszonemu Jędrzejowi łzy popłynęły z oczu. Wojciech uraził gospodarza nietrafnym zwrotem i panowie pobili się pustymi butelkami. Rozdzieliła ich służba i wspomniany Jędrzej. Zdarzenie to pozwoliło bohaterowi dostrzec problem. Był pijakiem. A wiadomo, że pijaństwo prowadzi do grubiaństwa, bijatyk, utraty szacunku do innych i samego siebie, nie wspominając o utracie zdrowia. Bohater zauważa, że człowieka od zwierzęcia odróżnia rozum. Alkohol zaś rozum stępia. Prowadzi do utraty majątku i pozbawia spokojnego życia. Nie warto dla chwili radości ponosić takich konsekwencji. Wstrzemięźliwość zaś przynosi zaszczyty. Tą uwagą bohater żegna się ze swoim rozmówcą. Ten pyta dokąd idzie. Odpowiedź jest zdumiewającą. Nasz pijak idzie… napić się wódki.

Satyra ma formę dialogu, rozmowy między dwoma znajomymi. W rozmowę wpleciona jest opowieść o dniach pijaństwa. Zacytowane zostały w niej wypowiedzi pojawiających się postaci. Dialog, pytania i krótkie treściwe odpowiedzi sprawiają, że „Pijaństwo” jest dynamicznym utworem. Autor oszczędnie używa środków stylistycznych, koncentrując się bardziej na przekazaniu treści niż na formie, chociaż tej ostatniej nie można odmówić kunsztu. W wierszu pojawiają się epitety, np.: „okrutny ból”, „trunek gorący”, porównanie „ciężka głowa, jak ołów”, metafory, np.: „Mniejsza guzy i plastry, to zapłata zbrodni”, „zawstydza pijanicę nierozumne zwierzę”. Utwór pisany jest trzynastozgłoskowcem. Autor zastosował rymy dokładne, sąsiadujące, półtorazgłoskowe.

„Pijaństwo” to satyra. Wyraża krytyczny stosunek autora do bezmyślnego stosowania używek, usprawiedliwiania ludzkich słabości, popadania w nałóg pod wpływem presji społecznej i źle interpretowanych zwyczajów. Utwór pokazuje hipokryzję bohaterów, którzy upijają się równocześnie prowadząc pogawędkę o zaletach wstrzemięźliwości. W krótkim tekście udało się Krasickiemu naszkicować wyraziste karykaturalne postaci, uwypuklić ich wady, pominąć zalety. Autor nie zaproponował rozwiązania, programu walki z pijaństwem, poprzestał na negacji wad, co jest cechą satyry.

Sprawdź, czy zapamiętałeś
Wymień złe konsekwencje pijaństwa.

Odpowiedź: pijany traci rozum, majątek, szacunek innych ludzi, zdrowie.