Jan Kochanowski, "Czego chcesz od nas Panie"

Poznasz renesansową koncepcję Boga i człowieka oraz terminy: zbiorowy podmiot liryczny, indywidualny podmiot liryczny, antropomorfizacja, apostrofa, hymn.

"Czego chcesz od nas, Panie za Twe hojne dary?
Czego za dobrodziejstwa, którym niemasz miary?
Kościół Cię nie ogarnie, wszędy pełno Ciebie:
I w otchłaniach, i w morzu, na ziemi , na niebie.
Złota też, wiem nie pragniesz, bo to wszystko Twoje,
Cokolwiek na tym swiecie człowiek mieni swoje."

Bóg jest niezmierzoną dobrocią i miłością. Stworzył wspaniały świat, pełen piękna, harmonii i radości. Podmiot liryczny, czyli osoba, która wypowiada się w utworze, sławi Pana i jego dzieło. W Pieśni XXV Jana Kochanowskiego odzwierciedlenie znalazły idee renesansowego humanizmu, koncepcji Boga i miejsca człowieka.

Utwór zaczyna się od apostrofy, czyli bezpośredniego zwrotu do Boga.„Czego chcesz od nas Panie za Twe hojne dary?/ Czego za dobrodziejstwa, których nie masz miary?” - pyta podmiot liryczny i w pytaniu tym brzmi wdzięczność dla Stwórcy i zachwyt nad światem. W kolejnych wersach dostrzega obecność Boga nie tylko w kościele, ale wszędzie dookoła. Bóg stworzył wszystkie dobra na ziemi. Nie złoto, ale szczere wyznanie wiary jest odpowiednim podziękowaniem. Bóg jest architektem, który z wielką mądrością zbudował świat i kosmos, wprowadził prawa, które pozwalają temu dziełu harmonijnie funkcjonować. Bóg artysta sprawił, że świat jest piękny. W kosmosie i w przyrodzie panuje idealny ład. Po nocy następuje dzień, pory roku zmieniają się zgodnie z ustalonym cyklem, życie odradza się nieustannie. Podmiot liryczny przywołuje zarówno bezkresne jak i mniejsze elementy natury. Wszystkie doskonale się dopełniają: gwiazdy, morza, rzeki, ożywczy deszcz, zwierzęta, zioła, zboża, jabłka, rosa i wino. Człowiek także jest cząstką natury. Tak jak inne elementy podlega jej prawom i może korzystać z różnorodności i bogactwa przyrody. Podmiot liryczny wyraża swoje uwielbienie dla Boga za jego hojność i troskę.
„Bądź na wieki pochwalon, nieśmiertelny Panie! / Twoja łaska, Twa dobroć nigdy nie ustanie”

Utwór kończy prośba do Boga o opiekę, pełna miłości, zaufania i wiary w jego łaski.

Jeśli dotychczas nie przeczytałeś tego utworu Jana Kochanowskiego, zrób to koniecznie. To bardzo intymna, ciepła, pełna optymizmu, bezpośrednia modlitwa dobrego i mądrego człowieka do dobrego, życzliwego Boga. Zestawienie elementów wzniosłych z codziennymi, nieśmiertelnych z przemijającymi, wielkich z małymi, siły i łagodności, daje temu utworowi nieprawdopodobną moc oddziaływania na odbiorcę. Po lekturze pieśni Kochanowskiego nic nie będzie dla Ciebie takie jak dotychczas…

Pieśń została napisana bardzo regularnym 13-zgłoskowcem (tzn. w każdym wersie jest 13 sylab). Wykorzystane zostały rymy parzyste (aabb). Podmiot liryczny używa apostrof i antropomorfizacji. Antropomorfizacja to zabieg stylistyczny polegający na nadaniu cech ludzkich pojęciom, rzeczom, bóstwom. Często pojawiają się zaimki dzierżawcze Twój, Tobie, Twej, Twoja, które podkreślają sprawstwo Boga i budują jego wizerunek jako wszechmogącego. Genialnie skonstruował Kochanowski podmiot liryczny pieśni. W całym utworze używana jest forma 1 osoby liczby mnogiej czasownika (zbiorowy podmiot liryczny), z wyjątkiem piątego wiersza, gdzie pojawia się czasownik w 1 osobie liczby pojedynczej (indywidualny podmiot liryczny) „Złota też, wiem nie pragniesz, bo to wszystko Twoje”. Takie odstępstwo nadaje pieśni osobisty charakter.

„Czego chcesz od nas Panie” to hymn, czyli pieśń o podniosłym charakterze, która napisana została według schematu przemówienia. Zaczyna się od apostrofy. Podmiot liryczny wypowiada się w imieniu pewnej zbiorowości. Hymn może mieć charakter pochwalny lub/ i błagalny.

Sprawdź, czy zapamiętałeś. Odpowiedz na pytanie.
Jaki podmiot liryczny wypowiada się w Hymnie „Czego chcesz od nas Panie”?