Mikołaj Sęp Szarzyński, "O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem, ciałem"

Dowiesz się, co to jest sonet i jak wygrać wojnę o życie wieczne.

Poezja Mikołaja Sępa Szarzyńskiego zwiastuje koniec epoki, w której człowiek mógł sławić dobroć Boga i cieszyć się życiem szczęśliwym. Jeśli po lekturze pieśni Kochanowskiego, wydawało Ci się, że można mieć godne życie kierując się cnotą i mądrością, korzystając z wiejskich przyjemności, a na świecie panuje harmonia i ład, to po przeczytaniu wierszy Szarzyńskiego możesz zmienić zdanie. Podmiot liryczny w utworze wzywa do boju o życie wieczne i walki ze złudnymi przyjemnościami.

Pokój to synonim szczęścia. Niestety osiągnąć go można dopiero po śmierci w nagrodę za pobożne życie. Dopóki człowiek działa na ziemi, toczy bój z, „hetmanem ciemności”,z szatanem. To szatan podsuwa człowiekowi przyjemności, by go omamić, zepsuć, zawrócić z drogi do raju. Nie tylko ze złymi silami przychodzi ludziom walczyć. Źródłem pokus jest dla człowieka także jego ciało. Gdy dusza kieruje się do Boga, ciało domaga się zaspokojenia chwilowych zachcianek. Życie to ciągłe zmaganie się, trudna, ciężka walka przeciw sobie. Podmiot liryczny nie precyzuje jakież do uciechy cielesne prowadzą do potępienia. Znając kontekst społeczno-historyczny epoki domyślać się można, że chodzi jedzenie, wino, seks i pewnie zabiegi higieniczne. Podmiot liryczny wątpi, by sam zdołał wygrać taką wojnę, jest przerażony perspektywą porażki. Kieruje do Boga dramatyczne pytanie „Cóż będę czynił w tak straszliwym boju?”. Czuje się słaby, wątły, bezradny.

Jest jednak ratunek, który pozwoli uchronić się przed niosącymi zepsucie przyjemnościami i złem świata. Podmiot liryczny widzi nadzieję w Bogu. To boska opieka, łaska zapewni mu dostateczną moc w tej walce i ostatecznie zwycięstwo nad sobą, światem i złem w drodze do osiągnięcia wiecznego pokoju. Utwór kończy się optymistycznie. Walkę z boską pomocą można wygrać.

W utworze Sępa Szarzyńskiego pobrzmiewają echa reformacji. Wyraźny jest motyw człowieczej słabości, ułomności. Niektórzy badacze dopatrują się odwołania do kalwińskiego przeświadczenia o skażeniu natury ludzkiej.

Mikołaj Sęp Szarzyński nadał swojemu utworowi formę sonetu. Sonet to kunsztowna kompozycja utworu lirycznego. Sonety zbudowane są z 14 wersów. Trzy pierwsze zwrotki w wierszu Szarzyńskiego liczą po 4 wersy, ostatnia 2 wersy. W pierwszej zwrotce przedstawiony, wprowadzony jest temat utworu (życie, jako walka o zbawienie), w kolejnych podmiot liryczny opisuje siebie w kontekście tematu (bój z własnym ciałem). Ostatnia zwrotka zawiera refleksję. Forma sonetu ukształtowała się we Włoszech w XIIIi XIV wieku. Możliwy jest też układ wierszy 4+4+3+3.

Sprawdź, czy zapamiętałeś. Odpowiedz na pytanie.

Z kim człowiek toczy wojnę na ziemi? Odpowiedź: z szatanem, światem i ciałem.