Odrodzenie

Dowiesz się, dlaczego odrodzenie uchodzi za złoty wiek w historii. Poznasz terminy: odrodzenie, renesans, humanizm, reformacja, mecenat.

Po mrocznym, skupionym na rzeczach ostatecznych średniowieczu, epoka odrodzenia przynosi harmonię, radość z doczesnych przyjemności, zainteresowanie otaczającym światem, rozwój nauki i techniki, rozkwit sztuki, podziw dla możliwości intelektualnych człowieka i piękna ludzkiego ciała. Jeśli kiedykolwiek będziesz pisał tekst o szczęściu, raju na ziemi, korzystaj z renesansowych wzorów.

Ludziom odrodzenia przyświeca cytat z Terencjusza „Jestem człowiekiem i nic, co ludzkie nie jest mi obce”. Głównym prądem intelektualnym epoki jest humanizm, który koncentruje swoją uwagę na człowieku, jego godności, możliwościach rozwoju, wolności. Podkreśla znaczenie wiedzy, zachęca do jej pogłębiania i odkrywania świata. Najwybitniejsi przedstawiciele epoki rozwijają wszechstronnie swoje talenty, a ich osiągnięcia do dziś budzą podziw. Odrodzenie wydało wielu geniuszy. Leonardo da Vinci, człowiek renesansu: malarz, architekt, filozof, muzyk, pisarz, odkrywca, matematyk, mechanik, anatom, wynalazca, geolog. Namalował Mona Lisę,Ostatnią Wieczerzę. Stworzył koncepcję helikoptera i czołgu, automatyczną nawijarkę do szpul, dokonał odkryć w zakresie anatomii, hydrodynamiki. Michał Anioł Buonarotti malarz, rzeźbiarz, poeta i architekt. Autor fresków w Kaplicy Sykstyńskiej, rzeźb Pietà i Dawid oraz projektu kopuły bazyliki świętego Piotr. Obaj są Włochami. To we Włoszech renesans się rozpoczyna, a jego idee przynoszą najbardziej spektakularne rezultaty.

Epoka odrodzenia to czas wielkich odkryć geograficznych i podróży naukowych. Odkrycie Ameryki w 1492 roku przez Krzysztofa Kolumba jest jednym z wydarzeń uważanych za punkt przełomowy w historii. Po wyprawie Kolumba miały miejsce kolejne wielkie podróże. Portugalczyk Vasco da Gama płynie do Indii a Ferdynand Magellan opływa świat dookoła. Wyprawy rozszerzają świadomość geograficzną Europejczyków, rozbudzają ciekawość. Celem wypraw jest zdobycie przypraw i cennych kruszców, potrzebnych, jako środek płatniczy dla rodzącego się kapitalizmu.

Nie tylko wielcy odkrywcy podróżują, także ludzie parający się nauką odwiedzają kolejne uniwersytety w poszukiwaniu wiedzy, wymieniają się informacjami. Na naukowej mapie Europy istnieje także Akademia Krakowska. Uznaniem cieszy się Wydział Matematyki, na którym studiuje Mikołaj Kopernik. Ale rozwijają się także studia humanistyczne: filologia klasyczna, sztuka i kultura włoska. Akademię odwiedzają najwięksi humaniści epoki, np. Kallimach, Celtis, Sommerfeld. Z drugiej strony słuchacze Akademii uzyskują stypendia na zagranicznych uniwersytetach, z których chętnie korzystają. Wymianie informacji sprzyja wynalazek druku. Księgi dotychczas pieczołowicie ręcznie przepisywane przez mnichów i skrybów, teraz mogą być drukowane w większej liczbie. Są tańsze,co w naturalny sposób ułatwia propagowanie zawartych w nich idei i myśli. Renesans to epoka, która na nowo odkrywa dorobek antyku. Dzieła starożytne stają się przedmiotem studiów. Każdy wykształcony człowiek renesansu czyta je w oryginale po łacinie, grecku, hebrajsku. Łacina nadal dominuje. W porównaniu do średniowiecznej jest jednak bardziej staranna i przejrzysta. To efekt studiów filologicznych i sięgnięcia do źródeł.

Obok łaciny rozwijają się języki narodowe. Znakomicie do rozwoju języków narodowych przyczynia się reformacja. Reformacja to ruch społeczno polityczny zapoczątkowany przez Marcina Lutra, którego celem była odnowa chrześcijaństwa. Luter uważał, m.in. że liturgia powinna odbywać się w językach narodowych, tak aby wierni rozumieli nabożeństwo. Efektem tezy i rosnącej popularności ruchów reformacyjnych w Europie były tłumaczenia Biblii na języki narodowe. Rozwojowi języków narodowych sprzyjały też tendencje jednoczenia się Państw.

Wraz ze średniowieczem odchodzi w przeszłość feudalizm. Z ustaniem wojen maleje rola rycerstwa. Do głosu dochodzi klasa średnia – mieszczaństwo: rzemieślnicy, kupcy, bankierzy. Tworzą się zręby kapitalizmu. Wzrost wymiany towarowo-pieniężnej wywołuje zapotrzebowanie na złoto i srebro (wspomniałam o tym przy odkryciach geograficznych). Zmienia się także góra drabiny społecznej. Cesarstwo i papiestwo wyczerpane wzajemnymi walkami tracą na znaczeniu. Pokaźne obroty pieniężne zapewniają mieszczaństwu możliwość wspierania nauki, kultury, sztuki. Rozpowszechnia się instytucja tzw. mecenatu, współcześnie nazwalibyśmy ten rodzaj współpracy między bogatym protektorem, a artystą sponsoringiem.

W sztuce renesansu odbijają się idee epoki: harmonia, spokój, piękno osiągane dzięki stosowaniu idealnych proporcji. Popularne są zarówno motywy chrześcijańskie, jak i antyczne, mitologiczne. Konwencją epoki było chrystianizowanie antyku i przedstawianie scen biblijnych w sposób specyficzny dla starożytności. W renesansie odkryto perspektywę, czyli taki sposób przedstawiania świata w malarstwie, który był zbliżony do naturalnego widzenia. Renesansowi malarze i rzeźbiarze chętnie przedstawiają ludzkie postaci w akcie i pieczołowicie odtwarzają piękno i harmonię nagich ciał. Widać doskonałą znajomość anatomii. Portrety malowano na tle pejzażu, co odzwierciedla zwrot sztuki ku naturze.

Renesans zrywa ze średniowieczną anonimowością twórcy. To epoka wielkich indywidualności, które tworzą dla sławy doczesnej i pośmiertnej. To w odrodzeniu narodziła się idea natchnienia, szału twórczego, która swoje apogeum przeżyje w romantyzmie.

Poeci i pisarze odrodzenia odwołują się do tradycji antycznych. Szczególnie popularna jest Poetyka Arystotelesa. Twórcy stosują się do zaleceń, reguł i wskazówek zawartych w dziele. Najpopularniejsze gatunki to ody, pieśni, elegie i treny. Najwyżej ceniony jest epos. Nadal popularne są moralitety, misteria i żywoty świętych.

Wspomniałam o ruchach reformacyjnych, których celem była odnowa chrześcijaństwa. Pozytywnie wpłynęły na rozwój języków narodowych. Ale reformacja cechowała się także surowością obyczajową, podkreślała obowiązki człowieka i afirmowała cnotę pracy. Do tego niechętna była wszelkim objawom śmiechu i zabawy (zwróć uwagę na tę niechęć do śmiechu) oraz zakazywała przedstawiania wizerunków Boga i istot żyjących. Nie stwarzała więc warunków do rozwoju malarstwa czy rzeźby.

Odrodzenie rozpoczęło się z XIV wieku we Włoszech, w innych krajach Europy w XV w. Zakończyło się w latach 30-tych XVII stulecia na północy Europy. To był fantastyczny czas poszerzania wiedzy, odkryć, rozwoju literatury, sztuki, dyskusji światopoglądowych, pochwały życia, zachwytu nad pięknem świata, dobrocią i miłością Boga. Kolejna epoka przyniesie ze sobą płonące stosy, rygorystyczne zasady narzucane sztuce, wyniszczające wojny.

Sprawdź, czy zapamiętałeś.
Która z poniższych definicji odnosi się do humanizmu, a która do reformacji?

Ruch filozoficzny, światopoglądowy, który koncentruje uwagę na sprawach ludzkich, godności człowieka, jego wolności, propaguje rozwój fizyczny, psychiczny i intelektualny oraz harmonijne współżycie w społeczeństwie, podkreśla możliwości ludzkiego rozumu oraz wartość wiedzy o świecie i możliwość jej zdobycia oraz rozwoju.

Ruch religijno -polityczno-społeczny zapoczątkowany przez Marcina Lutra w XVI wieku, mający na celu odnowę chrześcijaństwa. Był reakcją na negatywne zjawiska w kościele katolickim, a także kwestionował katolickie dogmaty, czyli twierdzenia dotyczące wiary niepodlegające dyskusji.

Odpowiedź: pierwsza definicja dotyczy humanizmu, druga reformacji.