Egzamin magisterski Adama Mickiewicza

Uniwersytet Wileński

Kończąc edukację na Uniwersytecie Wileńskim Adam Mickiewicz zmuszony był zdać egzamin potwierdzający wiedzę zdobytą podczas studiów. Protokół ze złożonego egzaminu opublikowała w grudniu 1883 roku Gazeta Krakowska.

Mickiewicz odpowiedział na następujące pytania egzaminatorów.

1. Czym się zajmuje nauka starożytności rzymskich i czym się różni od historii narodu rzymskiego?
2. Jaki jest najlepszy system ich wykładu?
3. Co oznacza słowo prowincja?
4. Jakie inne jeszcze ma znaczenie to słowo u autorów łacińskich?
5. Prócz Italii, jaka była pierwsza prowincja rzymska?
6. Od kogo była wyznaczaną forma rządu prowincji?
7. Jacy byli naczelnicy prowincji?
8. Jak się dzieliły prowincje rzymskie?
9. Kto wyznaczał rządców prowincji?
10. Jaka była różnica rządców posyłanych cum potestate i cum imperio.
11. Z jaką świtą przybywali zwykle prokonsulowie i propetorowie do naznaczonych prowincji?
12. Jak było prowadzone sądownictwo w prowincjach?
13. Jakie prawa i obowiązki były posłów wysłanych do prowincji, a jakie kwestorów?
14. Jak długo pozostawali na urzędzie rządcy prowincji?
15. Jakie nagrody i jakie kfiry wyznaczały prawa dla rządców
16. Czy wszystkie prowincje miały tę samą konstytucję?
17. Poczynając od Augusta, jakie zaszły różnice w zarządzie prowincji?
18. Jakie prowincje zwały się cesarskiemi, jakie prokonsularne.
19. Ile wojska i ile floty przeznaczone było od Augusta dla poparcia rządów w prowincjach

Kandydat do tytułu magistra odpowiadał na pytania obszernie w języku łacińskim.

Mickiewicz musiał odpowiedzieć ponadto na pytania z estetyki: Czyli złudzenie w wystawach sztuk pięknych może być tak daleko posunięte i tak doskonale, by się naśladowanie zdawało rzeczywistością? Dlaczego sztuka je miarkuje i łagodzi? Z retoryki: Czym się różni wymowa kaznodziejska od starożytnej? Jakie jest stanowisko Skargi, Birkowskiego i innych?

Następnie, egzaminowano go z literatury rosyjskiej, z języka rosyjskiego, z logiki, z historii powszechnej. Mickiewicz odpowiadał także na pytanie: Jakie były przyczyny upadku wolności a potem niepodległości Rzymu? Jakie narody po upadku Rzymu przewodziły w Europie aż do rewolucji francuskiej?

Podczas egzaminu pisemnego przyszły wieszcz pisał na następujące tematy:
1. Przyczyny różnego stopnia natchnienia w różnych rodzajach poezji lirycznej.
2. O dziwności w epopei, do czego służy i wielorakie jej źródło.

Dodatkowo Adam Mickiewicz przedstawił rozprawę pt. „Użycie i skuteczność krytyki".

Po zdaniu wspomnianego egzaminu Adam Mickiewicz mógł bez przeszkód objąć stanowisko nauczyciela gimnazjum w Kownie.