Nieodparty urok zakrwawionej koszuli

Rycina z biblioteki Bodleian w Oksfordzie

Turnieje rycerskie wydają się nieodzownym elementem kultury dworskiej w średniowieczu. Nie każdy wie jednak, że niemal przez 300 lat, do roku 1316, Kościół potępiał ich organizowanie. Uważano bowiem, że rycerze marnotrawią swe siły, narażają zdrowie i życie dla próżnej chwały. Rycerz, który zginął w czasie turnieju, nie mógł być pochowany na poświęconej ziemi i skazany był na wieczne potępienie. Mimo zakazu turnieje odbywały się jednak często, a rycerstwo chętnie w nich uczestniczyło. Rycerz, stający w szranki nosił wstążkę lub inny fragment ubrania swojej damy. W ferworze zabawy, białogłowy chętnie rozdawały ozdoby i kawałki sukni, a widok obnażonych głów i odsłoniętych fragmentów kobiecego ciała był nie lada gratką dla średniowiecznych wojowników.

O jednym z najbardziej szokujących turniejowych pomysłów opowiada francuski utwór z końca XIII wieku zatytułowany "O trzech rycerzach i koszuli". Pewna dama, której mąż nie był zainteresowany pojedynkowaniem się, wysłała trzem jego rycerzom swoją koszulę z życzeniem, by założyli ją zamiast zbroi i tak stanęli do walki. Dwóch rycerzy odmówiło damie, trzeci najbiedniejszy z nich, ubrany tylko w tę koszulę, ruszył do boju. W trakcie walki koszula została porozrywana, a rycerz odniósł ciężkie rany. Mimo to jego niezwykła dzielność sprawiła, że przyznano mu nagrodę, a dama ofiarowała swe serce. Wtedy rycerz zażądał rewanżu. Poprosił damę, by na ucztę kończącą turniej założyła na suknię tę zakrwawioną koszulę. Niewiasta uczyniła zadość perwersyjnej prośbie swego rycerza, czym naraziła się na niezadowolenie męża i innych biesiadników.

Czego uczy ta historia? Lepiej kierować się zdrowym rozsądkiem niż wydumanymi dworskimi konwencjami.

Organizatorem pierwszego turnieju rycerskiego na ziemiach polskich był książę Bolesław Rogatka. Turniej zorganizowano w Lwówku w roku 1243. Potem rycerskie zawody organizowane były regularnie na rynku w Legnicy. Sam książę stawał w szranki. Do Legnicy ściągali też słynni europejscy rycerze, by pochwalić się swymi umiejętnościami i zręcznością.