Niezwykła metoda nauki czytania

Portret Karola St. Radziwiłła

Wiek XVIII był czasem stosowania oryginalnych metod nauczania. O jednej z nich wspomina Henryk Rzewuski w "Pamiątkach Soplicy".

Książę Karol Radziwiłł, pomimo wrodzonej inteligencji i mądrości, do piętnastego roku życia miał pozostawać analfabetą. Sprowadzani przez rodziców księcia nauczyciele nie mieli na ogół szans wykazać się swoimi pedagogicznymi umiejętnościami. Przy pierwszych próbach skłonienia chłopca do choćby najmniejszego wysiłku intelektualnego, ten wpadał w złość i biegł do rodziców poskarżyć się. Ci zwalniali korepetytora z posady i tak mijały kolejne lata, podczas których Karol nabył nadzwyczajnej biegłości jedynie w polowaniach, za którymi przepadł. Wreszcie ojciec księcia doszedł do wniosku, że nie wypada, by przedstawiciel arystokratycznego rodu, bez jakiejkolwiek edukacji się obywał i ogłosił, że temu, kto nauczy Karola czytać i pisać daruje dwie wsie. Wówczas to na dwór magnata zgłosił się niejaki pan Piszczało. Utworzył on w pałacu w Nieświeżu maleńką grupę uczniów, w której oprócz Karola znalazło się dwóch obywatelskich synów.

Uczniowie błyskawicznie zdobywali nowe umiejętności za sprawą metody pana Piszczały. Otóż ten doświadczony pedagog na wielkiej drewnianej tablicy pisał kredą abecadło. Uczniowie stali kilkanaście kroków dalej z napitą strzelbą. Nauczyciel wymieniał litery, a zadaniem każdego z nich było trafić w odpowiedni znak. Analogicznie chłopcy uczyli się składać sylaby, czytać wyrazy, a potem całe zdania. Przywykłszy zaś do nauki, z czasem opanowali i trudniejsze umiejętności oraz nabyli znaczną wiedzę z dziedziny prawa krajowego, historii oraz znajomości stosunków i związków familijnych. Podobno, kiedy dwudziestokilkuletni książę skończył edukację i został marszałkiem trybunału litewskiego, najwybitniejsi prawnicy "za głowę aż się brali, tak on poznawał, co jest prawdą, a co jest kruczkiem."

Książę Karol Radziwiłł był pierwowzorem Stolnika Horeszki w "Panu Tadeuszu" Adama Mickiewicza.

O innych metodach edukacyjnych w XVIII wieku możesz przeczytać tutaj >>