Zjeść ciastko i mieć ciastko

Robert Lundberg, Kuszony na tacę

Frazeologizmu używany, kiedy chcemy powiedzieć, że nie można mieć więcej niż to możliwe, że pewne wybory niosą ze sobą nieodwołalne konsekwencje, że niektóre działania wykluczają się wzajemnie.

Powiedzenie zapożyczone zostało do polszczyzny z języka angielskiego. Jego pierwsze poświadczone użycie znajduje się w liście z 14 marca 1538 roku. Thomas Duke Norfolku pisał do Thomasa Cromwella, polityka i wyjątkowego barbarzyńcy: "A man can not have his cake and eat his cake". Co można tłumaczyć jako " Człowiek nie może mieć ciastka i zjeść ciastka". W 1546 roku w nieco zmienionej formie powiedzenie trafiło do książki angielskiego poety i kolekcjonera przysłów Johna Heywooda. W 1611 powtórzył je w jednym ze swych dzieł John Davies angielsko-walijski poeta. Wreszcie dwieście lat od pierwszego zapisu, tekst pojawił się w "Uprzejmych rozmowach" Jonathana Swifta, który określił nim charakter jednej z bohaterek. Popularność dzieł pisarza sprawiła, że powiedzenie szybko upowszechniło się i dziś należy do ulubionych powiedzeń osób anglojęzycznych.

W 1996 roku użył go Unabomber, czyli Ted Kaczyński amerykański terrorysta. Rozesłał on do prasy swój manifest zawierający powiedzenie zapisane w charakterystyczny sposób. Dzięki temu m.in. został zidentyfikowany przez lingwistów kryminalnych i zatrzymany.

W Polsce frazeologizm upowszechnił się w XXI wieku wraz ze wzrostem liczby osób znających język angielski i posługujących się nim na co dzień.