Casanova w Warszawie

Popiersie Giocomo Casanowy

Giacomo Casanova, dyplomata, awanturnik, hazardzista, przemysłowiec – bankrut, literat a przede wszystkim uwodziciel wszech czasów, w roku 1765 przyjechał do Warszawy na dwór Stanisława Augusta Poniatowskiego. Polski król, który cenił sobie towarzystwo osób bywałych w świecie, przyjął wenecjanina serdecznie, gotowy zaoferować mu stanowisko swojego sekretarza. Casanova cierpiący w owym czasie na brak pieniędzy i zleceń od innych europejskich władców, liczył na objęcie wspomnianej posady i podreperowanie swojej tragicznej sytuacji finansowej. Niestety plany te pokrzyżował słynący z pieniactwa magnat Franciszek Ksawery Branicki, jeden z późniejszych przywódców Konfederacji Targowickiej i zdrajca ojczyzny. Cóż się wydarzyło?

Wczesną wiosną roku 1766 w Warszawie miała miejsce premiera komedii Franciszka Bohomolca „Małżeństwo z kalendarza”. Ponoć Casanowa nie miał ochoty oglądać tego przedstawienia, ale król nalegał na jego obecność. W przedstawieniu brały udział dwie włoskie aktorki, które Giacomo miał przyjemność uwieść jakiś czas wcześniej, Anna Binetti i Teresa Casaccii. Po przedstawieniu Casanava udał się do garderoby Cassaci, by złożyć jej gratulacje w imieniu króla, który był pod wrażeniem gry aktorki. Gdy po drodze mijał garderobę Binetti, kurtuazyjnie wstąpił do niej. Tu zastał go zazdrosny wielbiciel Binetti, Ksawery Branicki, który sądząc, że Casanova jest jego rywalem, wyzwał go na pojedynek. Casanova zaprzeczył jakoby starał się o względy aktorki, Branicki jednak nie ustępował i zarzucił wenecjaninowi tchórzostwo. Tego ten odpuścić już nie mógł i następnego dnia panowie strzelali do siebie. Casanova został ledwie draśnięty, rana Branickiego była zaś poważna.

Wydarzenie ostudziło sympatię króla do niedoszłego sekretarza. Giacomo przestał być zapraszany na dwór królewski i na magnackie salony, a wkrótce otrzymał informację, że król cofnął mu swoją opiekę. Ponieważ miał wiele długów, królewski minister hrabia Moszyński ofiarował mu 1000 dukatów, by mógł je spłacić i wyjechać z Polski. Pojedynek znanego w całej Europie uwodziciela z polskim magnatem i przyjacielem króla stał się sensacją towarzyską. Plotkowano o nim w Paryżu, Wenecji, Wiedniu, w Rzymie, Moskwie i Londynie.